Đề thi thử học kỳ 2 môn Địa Lý lớp 10 online - Mã đề 09

- Con người là lực lượng sản xuất của nền kinh tế: sáng tạo ra các công nghệ hiện đại, phát triển và ứng dụng nhiều thành tựu khoa học kĩ thuật vào quá trình sản xuất; đồng thời trực tiếp điều khiển, quản lý quá trình vận hành cmáy móc trong các khâu sản xuất.

- Con người cũng là lực lượng tiêu thụ quan trọng nhất → điều này thúc đẩy các quá trình sản xuất tiếp tục phát triển và không ngừng nâng cao hiệu quả, chất lượng sản phẩm để đáp ứng yêu cầu khách hàng.

⇒ Nguồn lực kinh tế - xã hội quan trọng nhất, có tính quyết định đến sự phát triển kinh tế của một đất nước là con người.

Cơ sở thức ăn quyết định sự phát triển, phân bố, hình thức chăn nuôi. Mỗi nhóm vật nuôi phù hợp với những loại thức ăn nhất định sẽ phân bố ở nơi có nguồn cung cấp ổn định về nguồn thức ăn đó.

Ví dụ:

- Lợn, gia cầm sử dụng thức ăn từ cây lương thực và hoa màu, ngoài ra có thức ăn công nghiệp nên được nuôi nhiều ở các nước phát triển mạnh cây lương thực hoa màu (Việt Nam, Trung Quôc,…)

- Trâu, bò sử dụng thức ăn từ đồng cỏ nên phân bố ở những nước có nhiều đồng cỏ tươi, các cao nguyên với chế độ nhiệt - ẩm phù hợp  (Ví dụ: Việt Nam, Brazin, Trung Quốc, Hoa Kỳ..)

⇒ Vậy cơ sở thức ăn có ảnh hưởng đến cơ cấu vật nuôi của một quốc gia.

Ngành nuôi trồng thủy sản đang phát triển với tốc độ nhanh hơn ngành khai thác  vì ngành nuôi trồng thủy sản có nhiều ưu điểm như đáp ứng tốt hơn nhu cầu của con người và chủ động nguyên liệu cho các nhà máy chế biến. Ngược lại đánh bắt thủy sản phụ thuộc vào tự nhiên nên không đảm bảo việc cung cấp nguyên liệu ổn định cho thị trường, đặc biệt vào những mưa bão, thiên tai...

Mục đích của sản xuất nông nghiệp hàng hóa là cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và xuất khẩu. Do vậy yếu tố thường quyết định việc hình thành các vùng chuyên môn hóa là thị trường tiêu thụ. Thị trường ổn định và mở rộng sẽ kích thích sản xuất phát triển, mở rộng hơn.

- Năm 1986, Nhà nước đã đề ra chính sách Đổi mới nền kinh tế. Chính sách Đổi mới được thực hiện toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, trong kinh tế là tiến hành mở cửa hội nhập, công nghiệp hóa – hiện đại hóa nền kinh tế, thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế để đưa nước ta sớm trở thành nước công nghiệp.

- Đến nay, chính sách Đổi mới kinh tế đã mang lại nhiều thành tựu to lớn: nước ta thoát khỏi tình trạng khủng hoảng trì trệ, khắc phục hậu quả chiến tranh; tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và ổn định, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu tăng lên; nước ta mở rộng quan hệ hợp tác với nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới.

⇒ Như vậy, Sự phát triển nền kinh tế nước ta từ những năm đổi mới đến nay đã khẳng định vai trò của nguồn lực: chính sách, chiến lược phát triển kinh tế.

Sự phát triển và phân bố ngành chăn nuôi phụ thuộc chặt chẽ vào nguồn thức ăn, đặc biệt là thức ăn từ ngành trồng trọt. Trong khi ở các nước đang phát triển, lương thực sản xuất ra chủ yếu dành cho con người (do đông dân) nên lương thực dành cho chăn nuôi rất ít, đồng thời công nghiệp chế biến thức ăn chăn nuôi công nghiệp vẫn chưa thực sự phát triển

⇒ Nguồn thức ăn chưa ổn định đã làm hạn chế sự phát triển ngành chăn nuôi ở các nước đang phát triển.

Đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp là nhiệm vụ chiến lược hàng đầu của các nước đang phát triển nhằm:

- Các nước đang phát triển chủ yếu là các nước đông dân nên phát triển nông nghiệp nhằm giải quyết vấn đề đảm bảo an ninh lương thực quốc gia cho dân cư.

- Sản xuât nông nghiệp là ngành kinh tế quan trọng, là thế mạnh truyền thống của các nước đang phát triển, phát triển nông nghiệp sẽ tạo cơ sở và nguồn vốn ban đầu để thúc đẩy các nước tiến lên quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

- Ở các nước đang phát triển, hoạt động nông nghiệp liên quan đến việc làm, thu nhập và đời sống của đa số dân cư, gắn liền với phần lớn lãnh thổ quốc gia, vì thế phát triển nông  nghiệp có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự ổn định kinh tế, chính trị và xã hội của đất nước.

Lượng lương thực xuất khẩu hằng năm chiếm tỉ trọng nhỏ trong tổng sản lượng lương thực là do các nước sản xuất lớn như Trung Quốc, Ấn Độ, Hoa Kỳ,... là các cường quốc dân số trên thế giới. Lương thực sản xuất chỉ để tiêu thụ trong nước và chỉ còn một phần rất nhỏ để xuất khẩu.

- Tài nguyên rừng là một phần của tài nguyên thiên nhiên, thuộc loại tài nguyên tái tạo được. Nhưng nếu sử dụng không hợp lý, tài nguyên rừng có thể bị suy thoái không thể tái tạo lại.

- Theo tài liệu của Quỹ bảo vệ động vật hoang dã (WWF, 1998), trong thời gian 30 năm (1960 – 1990) độ che phủ rừng trên toàn thế giới đã giảm đi gần 13%, tức diện tích rừng đã giảm đi từ 37 triệu km² xuống 32 triệu km².

- Có nhiều nguyên nhân dẫn đến làm mất rừng trên thế giới, tập trung chủ yếu vào các nhóm nguyên nhân:

+ Mở rộng diện tích đất nông nghiệp để đáp ứng nhu cầu sản xuất lương thực, trong đó  những người sản xuất nhỏ du canh là nguyên nhân quan trọng nhất. Hiện nay mở rộng diện tích nông nghiệp ở Châu Á và Châu Phi đang xãy ra với tốc độ mạnh hơn so với Châu Mỹ La Tinh.

+ Nhu cầu lấy củi: Chặt phá rừng cho nhu cầu lấy củi đốt cũng là nguyên nhân quan trọng làm cạn kiệt tài nguyên rừng ở nhiều vùng.

+ Chăn thả gia súc: Sự chăn thả trâu bò và các gia súc khác đòi hỏi phải mở rộng các  đồng cỏ cũng là nguyên nhân làm giảm diện tích rừng.

+ Khai thác gỗ và các sản phẩm rừng: Việc đẩy mạnh khai thác gỗ cũng như các tài nguyên rừng khác cho phát triển kinh tế và xuất khẩu cũng là nguyên nhân dẫn đến làm tăng tốc độ phá rừng ở nhiều nước.

+ Phá rừng để trồng cây công nghiệp và cây đặc sản: nhiều diện tích rừng trên thế giới đã bị chặt phá lấy đất trồng cây công nghiệp và các cây đặc sản phục vụ cho kinh doanh.

+ Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như: cháy rừng, các chính sách quản lý rừng,  chính sách đất đai, chính sách về di cư, định cư và các chính sách kinh tế xã hội khác,...

Như vậy, nguyên nhân quan trọng nhất khiến tài nguyên rừng trên thế giới bị suy giảm nghiêm trọng là do các hoạt động sản xuất nông nghiệp, các hoạt động khai thác rừng sử dụng vào các mục đích khác nhau của con người.

Ngành nuôi trồng thủy sản đang phát triển với tốc độ nhanh hơn ngành khai thác vì:

- Nhu cầu thủy sản rất lớn do đây là nguồn cung cấp đạm động vật bổ dưỡng cho con người.

- Việc nuôi trồng thủy sản góp phần cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp thực phẩm và là mặt hàng xuất khẩu có giá trị.

- Việc khai thác thủy sản gặp nhiều khó khăn do nguồn lợi thủy sản đang cạn dần. Việc nuôi trồng thủy sản không gặp nhiều khó khăn, tốn kém, giúp tận dụng diện tích mặt nước, giải quyết việc làm.

- Chủ động được nguồn cung thủy sản, đem lại hiệu quả kinh tế cao,...

Sản lượng lương thực của Trung Quốc cao nhất thế giới, nguyên nhân chủ yếu là do: Thứ nhất là Trung Quốc có điều kiện tự nhiên thuận lợi, diện tích đồng bằng màu mỡ rộng lớn, đặc biệt là 3 đồng bằng rộng lớn ở miền Đông Trung Quốc là đồng bằng Hoa Bắc, Hoa Trung, Hoa Nam. Thứ hai là do việc áp dụng các thành tựu khoa học kĩ thuật vào trong cuộc cải cách nông nghiệp và cuối cùng là chính sách khuyến nông của chính phủ ở Trung Quốc.

Bình quân lương thực = Sản lượng lúa / Dân số (kg/người)

Ấn Độ là một trong 3 cường quốc về sản lượng lúa gạo (cùng với Trung Quốc và In-đô-nê-xi-a). Đồng thời, Ấn Độ cũng là một trong 3 cường quốc về dân số. 

⇒ Do vậy mặc dù sản lượng lương thực cao nhưng bình quân lương thực theo đầu người của Ấn Độ vẫn thấp

Nguyên nhân quan trọng nhất ngành nông nghiệp ở các nước đông dân như Ấn Độ, Trung Quốc có vai trò chiến lược hàng đầu là do:

- Các nước đông dân phát triển nông nghiệp nhằm giải quyết vấn đề đảm bảo an ninh lương thực quốc gia cho dân cư. Việc đảm bảo an ninh lương thực có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự ổn định kinh tế, chính trị và xã hội của đất nước.

- Sản xuât nông nghiệp là ngành kinh tế quan trọng, là thế mạnh truyền thống và phát triển nông nghiệp sẽ tạo cơ sở, nguồn vốn ban đầu để thúc đẩy các nước tiến lên quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đồng thời góp phần tạo việc làm, thu nhập và ổn định đời sống của đa số dân cư,...

Nông nghiệp đang dần trở thành ngành sản xuất hàng hóa với hướng chuyên môn hóa cao, cần có một cơ cầu nông nghiệp hợp lý, đa dạng hoá sản xuất (tăng vụ, xen canh, gối vụ) để tạo ra khối lượng hàng hóa lớn, đáp ứng đủ nhu cầu của thị trường và mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Nhân tố làm thay đổi việc khai tthác, sử dụng tài nguyên và phân bố hợp lí các ngành công nghiệp là sự tiến bộ của khoa học kĩ thuật.

Ví dụ:

+ Phương pháp khí hóa than ngay trong lòng đất không những làm thay đổi hẳn điều kiện lao động mà còn cho phép khai thác những mỏ than ở sâu trong lòng đất mà trước đây chưa thể khai thác được.

+ Các xí nghiệp luyện kim đen trước đây thường gắn với mỏ than và quặng sắt. Nhờ phương pháp điện luyện hay lò thổi ôxi mà sự phân bố các xí nghiệp luyện kim đã thay đổi.

- Ngành hóa chất bao gồm các lĩnh vực chủ yếu như phân bón, cao su thông dụng và chuyên dụng, hóa chất cơ bản (bao gồm hóa chất hữu cơ và vô cơ), hóa dầu, hóa chất tinh khiết, hóa dượng và hóa chất tiêu dùng,…

- Đặc điểm của ngành hoá chất công nghiệp là đa đạng về sản phẩm phục vụ cho tất cả các ngành kinh tế kỹ thuật. Từ đó ngành hóa chất công nghiệp này có thể khai thác mọi thế mạnh tài nguyên của đất nước từ khoáng sản, dầu khí tới sản phẩm, phụ phẩm và thậm chí cả phế thải của công nghiệp, nông nghiệp, tận dụng được những phế liệu của ngành khác,... Chính vì vậy, sự phát triển của ngành hóa chất đã tạo điều kiện sử dụng các tài nguyên thiên nhiên được tiết kiệm và hợp lý hơn.

Ngành công nghiệp dệt – may, da – giày cần có vốn đầu tư ban đầu ít, thu hồi vốn nhanh, không cần lao động có kĩ thuật cao. Đặc điểm này rất phù hợp với các nước đang phát triển, có nguồn lao động dồi dào giá nhân công rẻ. Phát triển các ngành công nghiệp dệt – may, da – giày vừa phục vụ nhu cầu trong nước và vừa để xuất khẩu thu ngoại tệ.

Ở các nước đang phát triển châu Á, trong đó có Việt Nam, phổ biến hình thức khu công nghiệp tập trung vì: Các nước này đang trong giai đoạn tiến hành công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Các khu công nghiệp tập trung được hình thành nhằm thu hút vốn đầu tư, công nghệ và kinh nghiệm quản lí của các nước phát triển. Ngoài ra còn góp phần tạo nhiều việc làm cho người lao động và công nghiệp hướng ra xuất khẩu, chính vì vậy hình thức khu công nghiệp mang lại hiệu quả cao về mặt kinh tế - xã hội.

Sản xuất công nghiệp bao gồm hai giai đoạn

- Giai đoạn 1: Tác động vào đối tượng lao động nguyên liệu.

- Giai đoạn 2: Chế biến nguyên liệu tư liệu sản xuất và vật phẩm tiêu dùng.

Tính chất hai giai đoạn của sản xuất công nghiệp chủ yếu là do đối tượng lao động của ngành công nghiệp là nguyên, nhiên vật liệu.

Ngành điện nguyên tử rất tiện lợi nhưng lại chậm phát triển, nguyên nhân chính là do ngành này chưa thật sự đảm bảo an toàn, nếu xảy ra sự cố thì gây ra hậu quả vô cùng nghiệm trọng, kéo dài và trên diện rất rộng.

- Hiệu ứng nhà kính diễn ra khi khí quyển chứa khí đã hấp thụ tia cực quang. Hơi nóng từ Mặt Trời xuống Trái Đất đã bị giữ lại ở tầng đối lưu, tạo ra hiệu ứng nhà kính ở bề mặt các hành tinh hoặc các Vệ tinh.

- Hiện nay nhiệt độ Trái Đất ngày càng tăng lên là do hiện tượng hiệu ứng nhà kính, các hoạt động công nghiệp, tàn phá rừng làm ô nhiễm không khí,…

Nguyên nhân hiện tượng thủng tầng ô-zôn ngày càng nghiêm trọng là do các chất thải công nghiệp, đặc biệt là các khí NO₂, CO₂,… khí thải CFC từ các tủ lạnh, khói do phóng tên lửa, các vụ thử hạt nhân, khói bụi từ các hoạt động giao thông vận tải, khói bụi từ động đất, núi lửa,…

Nguyên nhân tài nguyên thiên nhiên ngày càng có nguy cơ cạn kiệt là do sự tiến bộ mạnh mẽ của khoa học - kỹ thuật. Ngay cả những khu vực đồi núi hiểm trở, các vùng hoang mạc hay đại dương rộng lớn con người vẫn có thể khai thác được.

Nguyên nhân tình trạng môi trường bị suy thoái nghiêm trọng ở các nước đang phát triển chủ yếu là do kỹ thuật khai thác tài nguyên thiên nhiên lạc hậu, khai thác bừa bãi, đặc biệt là sự bùng nổ dân số kéo theo đó là nguồn tài nguyên bị cạn kiệt một cách nhanh chóng, môi trường ngày càng bị ô nhiễm môi trường nước, không khí, đất đai bị ô nhiễm nghiêm trọng,…

Căn cứ vào bảng số liệu và yêu cầu đề bài → Biểu đồ cột (cụ thể là cột ghép) là biểu đồ thích hợp nhất để thể hiện sản lượng than và dầu mỏ của thế giới thời kì 1950 – 2013.

Căn cứ vào bảng số liệu và yêu cầu đề bài → Biểu đồ kết hợp (cụ thể là cột và đường) là biểu đồ thích hợp nhất để thể hiện sản lượng điện và thép của thế giới thời kì 1950 – 2013.

Căn cứ vào bảng số liệu và yêu cầu đề bài → Biểu đồ đường (có tính ra %) là biểu đồ thích hợp nhất để thể hiện tốc độ tăng trưởng các sản phẩm công nghiệp của thế giới thời kì 1950 – 2013.

Nếu lấy năm 1950 = 100%, tốc độ tăng trưởng sản lượng điện của thế giới qua các năm lần lượt là 238,3%; 1223,6%; 1535,8%; 2199,4% và 2393,1%.

Đặc điểm nổi bật của điểm công nghiệp là:

- Có một, hai hoặc ba xí nghiệp

- Phân bố ở nơi có nguồn nguyên liệu, nhiên liệu với chức năng khai thác hay sơ chế nguyên liệu.

- Đồng nhất với một điểm dân cư.

- Đáp án A, B, C là đặc điểm của trung tâm công nghiệp.

⇒ Loại A, B, C

 - Đặc điểm vùng công nghiệp là có các ngành phục vụ, bổ trợ.

Các khu công nghiệp sản xuất các sản phẩm vừa để phục vụ tiêu dùng trong nước, vừa để xuất khẩu.

Đặc điểm của  điểm công nghiệp là:

-  Gồm 1 đến 2 xí nghiệp.

-  Phân bố gần nguồn nguyên liệu, thị trường tiêu thụ.

⇒ Nhận xét A, B đúng.

- Giữa các xí nghiệp không có mối liên hệ với nhau.

⇒ Nhận xét C đúng, D không đúng

- Nhận xét D không phải là đặc điểm của điểm công nghiệp

Công nghiệp năng lượng có vai trò là ngành quan trọng, cơ bản của nền kinh tế, cơ sở để phát triển  công nghiệp hiện đại và là tiền đề của tiến bộ khoa học kĩ thuật.

Công nghiệp năng lượng bao gồm: Công nghiệp khai thác than, dầu khí, công nghiệp điện lực.

Vai trò của ngành khai thác than: cung cấp nhiên liệu cho các nhà máy nhiệt điện (đốt cháy than để tạo ra nhiệt lượng), luyện kim (than được cốc hóa).

Công nghiệp điện tử - tin học chế tạo ra những sản phẩm công nghệ hiện đại, tinh vi như các vi mạch điện tử, chip, máy tính điện thoại, các sản phẩm công nghệ số khác....đòi hỏi khoa học kĩ thuật hiện đại, hàm lượng chất xám lớn ⇒ do vậy công nghiệp điện tử - tin học được xem là thước đo trình độ phát triển kinh tế- kĩ thuật của mọi quốc gia trên thế giới

Vị trí địa lí về tự nhiên, kinh tế, chính trị như gần biển, sông, đầu mối giao thông vận tải, đô thị,...ảnh hưởng đến việc lựa chọn các nhà máy, khu công nghiệp, khu chế xuất, cơ cấu ngành công nghiệp.

Trữ lượng, chất lượng, chủng loại, phân bố của khoáng sản chi phối quy mô, cơ cấu, tổ chức các xí nghiệp công nghiệp:các nhà máy xi măng tập trung nơi có nguồn đá vôi phong phú (Bỉm Sơn-Thanh Hóa).

Thị trường tác động tới việc lựa chọn vị trí các xí nghiệp, hướng chuyên môn hóa trong sản xuất công nghiệp.

- Sản xuất nông nghiệp phân bố trên một không gian lãnh thổ rộng lớn (ví dụ các nông trường, vùng chuyên canh cây công nghiệp với quy mô lớn).

- Trong khi đó, sản xuất công nghiệp không đòi hỏi không gian rộng lớn và mang tính chất tập trung cao độ: trên một diện tích nhất định, có thể xây dựng nhiều xí nghiệp, thu hút nhiều lao động và tạo ra một khối lượng lớn sản phẩm → sự tập trung về tư liệu sản xuất, nhân công và sản phẩm.

⇒ Vậy, sản xuất công nghiệp có đặc điểm khác với sản xuất nông nghiệp là mang tính tập trung cao độ.